Van kelder tot zolder …

De psycho educatie tijdens het Cognimove traject was een feestje van herkenning, al was het maar de vraag of ik op dit feestje zat te wachten. Voor een deel was het wel bekend, maar ik had het nog nooit bij mezelf gezocht. Had ik het maar wel gedaan, het had veel onbegrip gescheeld; zowel voor mezelf als voor en misschien ook wel door een ander. 

De eerste oude bekende die ik tegenkwam was de cognitieve pyramide. Die kende ik dus, vanuit mijn opleiding, vanuit mijn werk en mijn studie en ook vanuit de begeleiding van mijn leerlingen en de leerlingenzorg, in al die jaren dat ik in het onderwijs werkte. 

De cognitieve pyramide bestond uit een aantal lagen en was zo logisch als wat; 

de werking van een lagere cognitieve functie beïnvloedde de werking van een hogere cognitieve functie, het was net een trappetje ... als er in de basis iets niet functioneerde werd de weg naar boven lastiger. 

De eerste en laagste - of basisfunctie in de pyramide was de zintuiglijke waarneming. Die zintuiglijke waarneming is ons venster naar de wereld, ons contact met alles wat er om je heen gebeurt. Als je daarin - door licht, geluid, geuren, bewegende beelden en visuele problemen overprikkeld raakt - doordat je filter niet of niet goed meer werkt en alles tegelijk op volle sterkte binnenkomt, dan zorgt dat ervoor dat je hoofd een soort van kermisattractie wordt. Hoe logisch is het dan dat dit gevolgen heeft voor de laag erboven: De mentale belastbaarheid. 

Ga maar na, wat als je de hele dag echt alle geluiden oppikt; vogels - roodborstjes! -, een telefoon of ‘ik-sta-in-de-wacht’-deuntjes, een tikkende klok, een vrachtwagen die achteruit rijdt, gillende kinderen, een fluitende kanarie of gezellig kwetterende parkiet, een bromvlieg, een bladblazer, zaagtafel of hogedrukspuit, een pling of plok van een appje of het kraken van een chipszak … 

Helaas ervaar ik dat dagelijks, al is het de ene dag erger dan de andere, en dat heeft er dan weer mee te maken wat en hoeveel mijn aandacht vraagt op een dag, hoeveel energie ik heb, of er onverwachte dingen op mijn pad komen en welk effect ze hebben.

Is de mentale belastbaarheid dan laag - in mijn geval door overprikkeling, waardoor ik vervolgens tranen-met-tuiten emotioneel en soms echt heel boos word - dan ontstaan er daarbij problemen in aandacht en concentratie. Loop je hierin dan weer vast dan levert de informatieverwerking - de laag erboven - weer problemen op. 

Mentale belastbaarheid wisselt bij hersenletsel per dag en dus wisselt ook het functioneren telkens weer. Dat maakt het lastig, want wat vandaag goed gaat, gaat morgen dus niet automatisch goed, of wat ‘s ochtends goed gaat kan in de middag veel te veel zijn. 

Net als ieder ander weet ook ik niet wat morgen brengt, dus probeer ik zoveel mogelijk structuur aan te brengen en bewust te plannen om zo goed mogelijk te kunnen functioneren. Het vraagt overzicht maar als er dan iets onverwachts gebeurt, is het einde alweer bijna zoek. 

Een basis die niet naar behoren werkt veroorzaakt een flinke ruis op de lijn en zorgt er dus voor dat je - op dat moment -  cognitief niet functioneert. Het betekent niet dat je het helemaal niet meer kunt, het betekent dat het je heel veel meer moeite kost - en dan bedoel ik echt véél meer omdat je er doodmoe van wordt - want in de lagen daaronder is iets verstoord dan wel kapot. 

Voor sommigen is cognitie al lastig uit te leggen - omdat er veel meer bij cognitie hoort dan wel gedacht wordt - laat staan het begrijpen van de cognitieve pyramide, maar eigenlijk is het heel eenvoudig en kan het in zeven woorden: 

Gerommel  in de kelder? Gedonder op zolder!